Несомнено е дека ќе има огромен глобален четврти бран на вирус кој се шири низ целото население и кој оние кои досега не биле вакцинирани
ТАЊА РУДЕЖ
Хрватска, како и поголемиот дел од Европа, е погодена од третиот пандемиски бран. Бројот на новоинфицирани лица во нашата земја рапидно расте, па епидемиолошката состојба потсетува на онаа од ноември и декември минатата година, кога бевме погодени од вториот пандемиски бран. Но, тогаш оригиналниот вид „Вухан“ на коронавирус САРС-Ков-2 беше доминантен, а сега 97 проценти од заразените го носат британскиот или Кент сојот Б 1.1.7. Овој вид бил откриен во средината на октомври 2020 година на примерок собран во Кент. Научниците беа изненадени кога открија дури 17 мутации во однос на оригиналниот вид на коронавирус од Вухан и претпоставуваат дека повеќе мутации се случиле кај еден пациент со сериозно ослабен имунолошки систем. Тој пациент неколку недели се борел против ковидот, дозволувајќи му на еволуцијата на коронавирусот, а потоа тој вид заразил друго лице.
Британскиот вид се шири околу 50% побрзо од оригиналниот вид Вухан, а според некои истражувања тој предизвикува потешки клинички слики. Колку брзо се шири, најдобро покажува фактот дека во средината на јануари ги откривме првите случаи на британско оптоварување во Хрватска, а за само два месеци тој стана доминантен во нашата земја.
– Британскиот сој се разликува од „Вухан“ со низа мутации во S и N протеините, меѓу кои најважна е мутацијата во доменот на шилестиот протеин (S) кој се врзува за рецепторите на нашите клетки. Од првите информации за појавата и ширењето на британскиот вид, може да се очекува дека тој ќе започне да доминира кај видот Вухан бидејќи се шири значително побрзо и го зголемува репродуктивниот број на епидемијата, што преку неколку генерации на пренесување на болести може да резултира кај значително повеќе новоинфицирани лица – објасни имунологот Златко Тробоњака, редовен професор на Универзитетот во Риека. Но, добрата вест, вели Тробоња, е дека имунитетот создаден со вакцинација против видот „Вухан“ или надминување на болеста е скоро исто толку ефикасен и против британскиот вид.
Научниците уште од почетокот на пандемијата предупредуваат дека коронавирусот САРС-Ков-2, како и сите вируси, мутира. „Ваквите мутирани вируси кои побрзо се шират и стануваат доминантни кај популацијата може да се карактеризираат како нови соеви. Бидејќи САРС-CoV-2 се појави во човечката популација пред само една година, тој сè уште има многу можности да се развива и да започне да се шири уште поефикасно. Колку подолго трае пандемијата, толку е поголем ризикот од развој на нови видови кои ќе бидат причина за загриженост“ – објасни молекуларниот биолог Ненад Бан, професор на Швајцарскиот федерален институт за технологија (ЕТХ) во Цирих и член на Научниот совет за Коронавирус Коронавирус.
„Кога станува збор за јужноафриканските и бразилските соеви, очигледно е дека тие се еволутивно напредни вируси, па затоа е веројатно нивното значително ширење. Веќе можеме со голема сигурност да утврдиме дека четвртиот пандемски бран ќе ја погоди Хрватска, најверојатно на есен – предупредува проф. Тробоњаша.
– Со појавата на овој бран, особено во случај на поголемо ширење на овие имуноевазивни соеви, можеме да очекуваме зголемување на уделот на симптоматски или асимптоматски (повторно) инфицирани лица и кај популацијата на вакцинирани и опоравувани. Можеме да ја контролираме епидемијата, покрај познатите анти-епидемиски мерки, преку зголемување на уделот на имунитети во населението. Сепак, за целосно отстранување на епидемијата, ќе треба да го постигнеме нивото на колективен имунитет предвидено за оваа епидемија врз основа на основниот репродуктивен број. Ова ниво, со оглед на ширењето на високо заразни соеви, е над 70 проценти имуно, што не можеме да го достигнеме до падот на оваа динамика на вакцинација на есен – проценува проф. Тробоњаша.
И проф. Бан верува дека нов пандемиски бран е неизбежен.
– Несомнено е дека ќе има огромен глобален четврти бран на вирус кој се шири низ целото население што не е вакциниран досега, а исто така и поради ширењето на нови видови кои нашиот имунолошки систем нема да може да ги препознае Во оваа ситуација, постои релативно голема шанса да се развијат нови опасни соеви што порано или подоцна ќе ја загрозат и Европа. Сепак, мислам дека до есен ќе бидеме далеку подобро подготвени за вакво сценарио, како во однос на медицинските опции, така и по достапноста на нови вакцини – нагласи Бан.
Проблемот е сепак дека постојните вакцини ефикасно штитат од британскиот вид, но се значително помалку ефикасни во случај на јужноафрикански и бразилски соеви.
– Затоа е потребно да се воспостават ефикасни постројки за развој и производство на вакцини против оригиналниот вид САРС-CoV-2, но исто така и против новите варијанти. Производството и истражувањето во оваа насока веќе е во тек – вели проф. Ненад Бан.
(Авторката е новинарка која ја следи науката и пишува за Глобус)
