Можеше ли Бугарија да биде примена во Шенген? Да, ако не постоеја барем четири важни политички причини. И далеку од тоа сите тие зависат од Бугарија. Чудно е што речиси никој не зборува за нив
АЛЕКСАНДАР АНДРЕЕВ
„Не сакам да бидам член на клуб кој би ме прифатил мене за член“ – легендарната автоиронична исповед на Гручо Маркс би била соодветна како почесна бугарска реакција на шенгенското „не“. Но, за ова „не“ не треба да ја обвинуваме само Бугарија и нејзините власти. Всушност, во овој едносложен збор се сублимирани најмалку четири сосема различни политички околности
НАЈОДЛУЧНО Првата е најклучната, иако најмалку се зборува за неа: и ЕУ и Шенгенскиот договор како негов додаток се непоправливи квази држави со сериозни структурни дефекти. Да не навлегуваме во детали: станува збор за тековно појавени, сè уште нерешени градби, каде што правилата се пишуваат во лет, а понекогаш се толкуваат произволно, а на крајот важните одлуки речиси секогаш зависат од една или друга национална влада, од нејзината домашни политички интереси и од неговото сегашно „расположение“. Затоа се покажа дека позицијата на мнозинството во Шенген, вклучувајќи ги Берлин и Париз, практично не може да надвладее наспроти инаетот на една или две средни европски земји.
ХОЛАНДИЈА И ПРОБЛЕМОТ СО МИГРАНТИТЕ Второ: Зошто точно опстојуваат Австрија и Холандија? Најкраткиот одговор е: од домашни политички причини и затоа што им е бесплатно. Да потсетиме дека претходната влада на Марк Руте падна како резултат на таканаречената афера за детски надоместоци. По објавите во холандските медиуми, според кои илјадници семејства на имигранти од Бугарија ја измамиле државата со додатоците, речиси 20.000 родители морале ретроактивно да ги вратат надоместоците што ги добиле и паднале во беда. И кога обвинението се покажа како неосновано, Руте поднесе оставка во јануари 2021 година. Сега тој повторно е премиер, но проблемот со мигрантите очигледно сè уште не му дава мир. Како и некои негови гласачи.
АВСТРИЈА И КОНТРОЛАТА НА НАДВОРЕШНАТА ГРАНИЦА Слична е ситуацијата и со ветото наметнато од Австрија. Актуелниот австриски канцелар, конзервативниот Карл Нехамер, уште како министер за внатрешни работи, изгради имиџ на еден од најревносните агитатори за максимална строга контрола на надворешната граница на ЕУ. А денес токму напливот на мигранти по таканаречената балканска рута му дава навидум непоколеблив аргумент против приемот на Бугарија и Романија – аргумент кој во Австрија секако му носи сериозни политички дивиденди. И тоа не му нанесува непосредна штета ниту во ЕУ, ниту во Шенгенскиот договор. Односно, поради споменатите структурни дефекти, Хаг и Виена можат „слободно“ да ја наметнат својата волја
БУГАРИЈА И РОМАНИЈА „ВО ПАКЕТ“ Третата политичка околност е обновениот пар меѓу Бугарија и Романија, што за неколку влади во Шенген Европа создава таканаречена „транспарентност“ и предизвикува воздишка на олеснување.
Во однос на мислењето дека двајцата беа примени во ЕУ набрзина, а до ден денес „не ја завршија својата домашна задача“ за владеење на правото (без разлика што беше укинат механизмот за соработка и верификација), одбивањето да биде примен за Шенген изгледа како многу соодветен сигнал и за нашите сопствени гласачи (да речеме во Холандија или Австрија) и за оние што чекаат во лобито на ЕУ: Нема да ја направиме истата грешка по втор пат!
СЛАБОСТИ ВО БУГАРИЈА За четвртата политичка околност веќе е кажано се’, особено во случајот со Бугарија. Накратко: нема напредок во судските реформи, лошо функционално владеење на правото, убиствени надворешни проценки за нивото на корупција и манипулација со правдата, нестабилна и сомнителна заштита на европската надворешна граница, извештаи за секаков вид трговија со луѓе, масовна емиграција во побогати земји… Додавајќи ја на тоа веќе долгогодишната владина криза, како и двосмислените политички и популарни реакции на руската војна против Украина, под линијата добиваме земја која навистина не треба да сака да биде членка на Клубот е подготвен да го прифати токму тоа.
Во краток преглед. За неодамнешното „не“ се виновни структурните дефекти на ЕУ и Шенген, политичката погрешна пресметка и лицемерие на неколку влади, а пред се – стагнацијата во Бугарија, која трае веќе деценија и половина. Да се надеваме дека граѓаните на земјава нема да чекаат толку долго додека конечно не добијат пристап до „Европа без граници“.
.(Авторот е коментатор на Дојче веле)
