ГЛОБУС МАГАЗИН
Има многу гласишта околу можните промени на границите на север од нас. Не можеме да бидеме равнодушни кон ниту една од нив. Секако, тие засега остануваат во доменот на шпекулациите а и во Белград и Приштина официјално тие се негираат, иако се признава дека во септември треба да се надѕрат контурите на новата балканска географија! Што е за Рбија компромис, дали Харидинај е пречка за основната идеја на размена на теритоприја а пак Тачи есамо ја менува реториката, па говоир за исправање на границите?
Првиот човек на Русија, Владимир Путин и американскиот претседател Доналд Трамп, неодамна го разгледаа документот од Хелсинки со конкретни иницијативи за подобрување на односот меѓу двете суперсили. Една од темите во овој труд е состојбата во нашиот регион, пред се поврзани со проблемот на Косово или поделба на Србите и Албанците и за евентуална поделба на Косово.
Порталот Политико изјави дека има увид во документот, кој првично наводно бил составен од руската страна. Во него, велат тие, постојат голем број области каде што двете земји би можеле да соработуваат со цел повторно да воспостават барем дел од нивната меѓусебна доверба.
Документот официјално не бил во насловот посветен на Косово, туку се бавел со иритантните состојби и со зголемувањето на тензиите во Источна Европа и укажувал на тоа дека Вашингтон и Москва треба да преземат мерки за спречување на инциденти – се требало да биде контролирано со политиките на големите сили, од кои јасно е од текстот дека ова пред се се однесува на проблемот на Косово, кој сега е најризична точка во овој дел од Европа и место каде што директно се судираат интересите на Русија и Америка.
Според изворот, лицето кое го доставило документот во Политико го примило од руските службеници и го опишало документот како трансфер на предлози на Путин до Трамп во Хелсинки. Белата куќа одби да коментира.
Сепак, несомнено е дека Вашингтон во последно време има видно изменета реторика во однос на прашањето за Косово и за прв пат покажува желба да се почитува барем делумно нешпто што ќе го усогласат големите сили а помалку она што ќе го договорат меѓу ебе Пришптина и Белград. Јасно е на секому кој е вклучен во меѓународните односи дека ова не е случајно и дека е тешко да се поверува дека нема никаква врска со состанокот меѓу Путин и Трамп. Политичкиот аналитичар Драгомир Анѓелковиќ, инаку неофицијален портпарол на српската влада и не ретко непријателски расположен кон нашава земја, вели:
– Додека Западот инсистира на решение кое не дава ништо за Србија, ја турка Србија во фрустрација, а непријателската Србија кон Запад не е добро решение за Америка. Од друга страна, Русија ќе нѐ поддржува како традиционален пријател во сè што е добро за нас
Што вели неофицијалните извори за овој план?
Србија го добива северно Косово, но исто така и донации и забрзан пат кон ЕУ! Таа е дел од планот за решавање на косовското прашање во кое се наоѓаат на иста страна Вашингтон и Брисел.
– Администрацијата на Доналд Трамп нема строг став кон Србија, како што беше случајот со претходните американски официјални претставници. Ги слушнаа ставовите на Белград и ги поддржаа напорите на Србија за решавање на прашањето за покраината, но не на сметка на една страна. Ова значи дека Србите во Косово ќе бидат заштитени и ќе биде дел од српската популација во северниот дел која може полесно да се поврзува со централна Србија – наводно изјавил извор во српското МНР за белградски „Телеграф“ а го пренесува весникот „Недељник“.
Тој извор додал дека дури и Албанците нема да изгубат сè:
– Приштина нема да биде оставена со празни раце со новата линија на разграничување или поделба, без разлика што тие го одбиваат ова решение. Албанците ќе добијат дел од општина Прешево со тесен појас долж административната линија. Повеќето од населбите околу Прешево, Бујановац и Медвеѓа остануваат во Србија.
Американците се подготвени да и „помогнат” на Приштина да го прифати такво решение.
– Хашим Тачи е отворен за таква можност, но тој го променува терминот поделба со друго име и зборува за поправање на границите. Проблемот е Харадинај и остатокот од тимот што Вашингтон сака да го насочи и охрабри на компромис. Никој не очекува големи проблеми тука, бидејќи самиот Харадинај рече дека Вашингтон ја следи политиката на Приштина – потсетува изворот од дипломатските кругови.
Зборувајќи за сегашните позиции на големите сили, тој открива дека работите малку се промениле во однос на позицијата на Европа.
– Германија е главна пречка, постојано повторува дека декларацијата за независност за нив со ова е решена. Сепак, сега позицијата на Берлин се менува. Сега тие сакаат, додека Вашингтон и Париз дека косовското прашање ќе се реши со компромис – изјавил извор од дипломатски кругови.
Министерот за надворешни работи, Ивица Дачиќ, верува дека главна пречка се максималистичките цели на Приштина.
– Тие не сакаат да има компромис, но да ја признае независноста на мене, и да добиете повеќе од она што тие го нарекуваат „источно Косово”, која вклучува Прешево и Бујановац – вели Дачиќ, додавајќи дека ова е обид да се создаде „Голема Албанија”.
Повеќе организации на граѓанското општество од Белград и Приштина испратиле писмо до шефот на дипломатијата на ЕУ, Федерика Могерини со покана да даде изјава против поделбата на Косово или против размена на територии на етничките линии, открива Танјуг.
– Сите совети се во насока на отпор кон можноста граници да се прецртуваат. Тоа испраќа многу опасна порака до граѓаните на Србија и Косово, туку и за целиот регион, постои реална можност за идентификација на опасните принцип етницитетот да ја одредува сопсственоста врз некоја теротирија – принципите на кои овој регион во неколку наврати се наметнува преку крвавите конфликти – се вели во писмото , во која Танјуг имал увид.
Поделба на Косово, како што велат, ќе произведе верижна реакција во другите балкански земји и ќе доведе до голем број на барања за промени на границите на Балканот, која ќе ја отвори вратата за нови конфликти, но Србите и Албанците испратија пораката дека ние треба да се движиме на „сопствена” етничка држава.
Во регионот е неопходно да се воспостави траен мир и интеркултурно и да се прифатит мултиетничноста, како неопходен предуслов за развој и интеграција во ЕУ. Етнички чисти држави, се застарен модел на 19 век, не треба да се цел на никого во политиката, ниту пак треба да се толерира и поддржува од страна на меѓународната заедница, се вели во писмото.
Писмото беше потпишано од триесетина невладини организации, меѓу кои се: Центар за практична политика, Граѓански иницијативи, Хелсиншкиот комитет за човекови права, ЈУКОМ, Белградскиот центар за човекови права, Младинската иницијатива за човекови права, Здружението Песочен часовник, Косово Асоцијацијата Шопен, Центарот за социјални групи и други,
Рамуш Харадинај, изјави пото дека „границите може да се промени само со војна” и додаде дека се противи на поделбата на Косово или на „приспособување на граница”.
– Границите се поставени во војната, и само војната ќе ги промени. Сите Албанци би сакале да се припои Прешевската Косово, но знаеш дека границите се поставени на влезот на НАТО во Косово, десетици илјади луѓе загинаа, бидејќи на овие граници, не може да се игра со времето – рече Харадинај по седницата на владата.
Харадинај му се заблагодарил на командантот на американските сили на КФОР Ник Дучиќ, за кого рекол дека е од „американски косовско-српско потекло”, на „добро завршена работа во близина на езерото Газивода”.
Во нашето соседство има и ободи за смирување на состојбите, но генерално реториката не ветува дека нема да има и ѕвечкање со оружјето. Макар и како практична поддршка на дипломатските игри.
