ТЕОФИЛ ПАНЧИЌ
Во ноќта кога горат Киев, Харков, Одеса, Мариупол – дали барем беа вклучени светлата во високите белградски владејачки салони?
Дали претседателот на Србија, со овластувањата, склоностите и интересите на Путин, ја собра својата придружба да размисли што треба да направи Србија во ситуација која е, парафразирајќи ја заканата од владетелот на Кремљ, „невидена досега во историјата“? Или Вучиќ ќе заклучи дека Србија би можела да продолжи да купува време, иако на светскиот пазар нема повеќе време, а и да има, цената расте повртоглаво од цената на нафтата?
Она на што сме сведоци по првата драматична ноќ и второто драматично утро низ Украина е крајот на долготрајните, штетни, но за некои профитабилн илузии: илузии дека Србија може да и се вети на Европската унија на неодредено време и да се заколне на сопствената демократска сегашност и иднината, а во исто време, преку секоја мерка на пристојност, а камо ли потреба, да се интимизира себе си на сопствената морална – исто така материјална, иако е особено внимателно скриена и прикриена – солидарност со режимот кој континуирано ја нанесува секоја болка и срам достапен за сопствените граѓани, потоа за соседите и на крајот за секој до кој може да дојде.
Ако нешто може да се каже во одбрана на Вучиќ, тоа би било дека тој не започнал таква практика, туку ја наследил од неговите претходници на власт, особено од десничарската фракција на „победниците на 5 октомври“. Но, Вучиќ не само што го задржа сето тоа, туку и го продлабочи и радикализира на многу начини (овој термин, со оглед на политичката историја на Вучиќ, веќе звучи речиси иронично) и го отежнуваше поправањето. И во исто време, во сè подраматични околности.
Во секој случај, многу поголеми работи во светот веќе нема да бидат исти по минатото утро, она во кое руските трупи тргнаа во соседна, братска, мирна земја; не помалку мирен од Полска во 1939 година.
Па, сигурно не може да биде исто како што никој, дури ни секој поединец, а камоли цела европска земја, стои на тој неверојатен, надреален, разумен, а сепак сосема реален, опиплив факт што ја снајде Украина.
Да, она што треба да се случува во и над Украина во моментов треба да биде невозможно, но повторно се покажа дека катастрофите започнуваат со некој доволно моќен и безмилосен кој се обидува да докаже дека се можни работи што не треба да ги направи.
Можеби последниот чин на сè понедостојно купување на преостанатите фронтови на времето од белградскиот владетел беше демагошка измама – тешко е да се најде поелегантен збор и да биде соодветен на реалноста – како Србија ќе ја осуди руската агресија врз Украина „кога Украина ја осудува агресијата на НАТО врз Србија во 1999 година“. Циник би рекол: зошто да не бомбардирањето на Хитлер на 6 април и упадот на султанот Мурат во Косово Поле? Реалист би рекол: но Украина го направи тоа, и секако кога беше актуелна.
Но, поради некоја причина, тоа сега не се брои бидејќи поединецот Вучиќ и колективот „Вучиќ“ мислат дека таа треба да го прави тоа одново и одново, како што прават самите, секогаш кога немаат подобра и посвежа идеја.
Русија, со и без Путин, е преголема и важна земја за некој едноставно да воспостави односи со неа исклучиво врз основа на политичкиот морал, што е прилично флуиден факт. Има безброј примери за тоа, дури и западно од Србија.
Сепак, постојат историски ситуации кога овие „зимзелени мудрости“ мора барем да бидат суспендирани. Ако оваа ситуација не е една од тие, тогаш таквите ситуации веќе не можат да постојат, тогаш тие се исфрлени од поимникот на модерната политика. Сепак, знаеме дека не се. Тоа го знае и Вучиќ, иако упорно се труди некако да го игнорира и заборави. Тоа е многу поудобно за него и толку многу побезбедно за него, што може да се разбере.
Но, тоа не може да го направи ниту една европска земја, не по 24 февруари 2022 година.
Можеби денес на небото над Киев се пишува и пишува некоја голема, глобална историја. Ова нејзино ехо, кое стигнува до Србија, веројатно нема да ја испише историјата на светот, но ќе биде не само на Вучиќ, туку и наш колективен придонес во една историја.
Никој од нас не може повеќе да повикува на неутралност или немоќ, а најмалку оној меѓу нас кој направил толку многу за да биде единствениот што се прашува за се’.
