Доколку биде номинирана за шеф на државата од страна на БСП, Илијана Јотова ќе се соочи со тешка задача – нејзината партија е дел од влада со ГЕРБ, а Румен Радев, чиј потпретседател е таа, е гласен критичар на истата влада
ЕМИЛИЈА МИЛЧЕВА
Единствените избори што БСП ги доби од почетокот на векот се претседателските – со помош на ММФ и други сили. Овој пат, кандидатурата на Илијана Јотова нема да помогне, само ќе обезбеди малку повеќе воздух пред партијата да потоне под прагот од 4 проценти за парламентот. Амбициите на „Позитано-20“одамна се скромни – да ја прескокне бариерата и, доколку се појави соодветна можност, да учествува во власта – како тапацир, а не како мотор.
За членовите на партијата во БСП, сегашната потпретседателка Јотова е најдобриот можен кандидат – таа има искуство, признание и некаков потенцијал за обединување. Прашањето е колку е реален овој потенцијал. Изборите на есен 2026 година ќе покажат што останало од левицата и колку „левичари“ преживеале на изборното поле. Иако министерот за социјала Борислав Гуцанов ја гледа Илијана Јотова како „левичарска и социјална претседателка“, на досегашните избори БСП мавташе со антиевропски знамиња и се бореше за гласовите на конзервативната периферија.
КОЛКУ ЛЕВО“ ОСТАНА ВО ЛЕВИЦАТА? Бугарската социјалистичка партија одамна го напушти теренот на класичната левица и зачекори во популистичко-конзервативниот спектар, каде што „Вазгждане“ окупираше територија долго пред неа. Гласачите на БСП веќе реагираат на патриотски, евроскептични и антиимигрантски пораки, но не мора да значи и на левичарски економски политики. На традиционалниот митинг во Бузлуџа, Атанас Зафиров, претседателот на партијата, кој е и заменик-премиер, рече дека „БСП се движи кон промени во даночниот систем – од пропорционално кон прогресивно оданочување на доходот“. Но, колку од гласачите на БСП, кои воведоа рамен данок од 10% пред 17 години, се возбудени поради ова? На последните парламентарни избори во октомври минатата година, 63% од сите што гласаа за БСП беа над 60 години, односно на возраст за пензионирање. Ова е она што остана од партијата што некогаш беше политичка алтернатива во Бугарија.
Единствените избори што БСП ги доби од почетокот на векот се претседателските – со помош на ДПС и други сили. Овој пат, кандидатурата на Илијана Јотова нема да помогне, само ќе обезбеди малку повеќе воздух пред партијата да потоне под прагот од 4 проценти за парламентот. Амбициите на „Позитано – 20“ се скромни – да ја прескокне бариерата и, доколку се појави соодветна можност, да учествува во власта – како тапацир, а не како мотор.
За членовите на партијата во БСП, сегашната потпретседателка Јотова е најдобрата можна кандидатура – таа има искуство, признание и некаков потенцијал за обединување. Прашањето е колку е реален овој потенцијал. Изборите на есен 2026 година ќе покажат што останало од левицата и колку „левичари“ преживеале на изборното поле. Иако министерот за социјала Борислав Гуцанов ја гледа Илијана Јотова како „левичарска и социјална претседателка“, на досегашните избори, БСП мавташе со антиевропски знамиња и се бореше за гласовите на конзервативната периферија.
ЈОТОВО МЕЃУ НЕКОЛКУ СТОЛЧИЊА Сепак, нагласувајќи колку тесно е поврзана политичката биографија на Јотова со БСП, „Позитано“ – 20“ игнорира фактот дека во последните повеќе од 10 години таа е во сенка на Румен Радев. Толку многу што би можела да помине за негов претседателски кандидат.
Доколку биде номинирана за шеф на државата од страна на БСП, сегашната потпретседателка ќе се соочи со тешка задача – како да води автентична и убедлива кампања кога нејзината партија е дел од влада со ГЕРБ, а во исто време Румен Радев е гласен критичар на истата оваа влада, обвинувајќи ја за зависност од олигархијата и задкулисните работи.
Јотова веќе ја избра златната средина – министрите на БСП си ја работат својата работа, но владата не се справува, таа не знае какво влијание има Пеевски во БСП, бидејќи, не е „внатре“ во управните тела на партијата, не разговарала со Радев за можна кандидатура, бидејќи, тој бил зафатен со „гарантирање на државноста“.
На темата за еврото, потпретседателката Јотова не е толку екстремна како претседателот, но не е ниту толку поддржувачка како БСП. Бидејќи вистинската претседателска кампања ќе се одржи следната година, кога Бугарија веќе ќе биде членка на еврозоната, темата неизбежно ќе биде во фокусот на дебатите. Повисока инфлација или непречен и успешен процес на воведување на новата валута – каков и да е сценариото, тоа ќе има директно влијание врз довербата на јавноста и ќе го предодреди позиционирањето на кандидатите.
ЕВРОТО КАКО КАТАЛИЗАТОР Неодамна, на БНТ, заменик-претседателот на БСП – Обединета левица, Кирил Добрев, изјави дека партијата има „болна потреба“ од нов тип гласачи – млади и активни луѓе – и има проблем со својот сегашен електорат, кој е загрижен за еврото. Сепак, Добрев верува дека на долг рок, луѓето ќе бидат убедени во придобивките од единствената европска валута. На краток рок, сепак, БСП веројатно нема да привлече нови гласачи, а нејзиниот претседателски кандидат ќе биде принуден да маневрира помеѓу позициите на раководството и ставовите на електоратот, кои не се совпаѓаат.
Парадоксално, единствената проевропска позиција на БСП долго време беше токму поддршката за еврозоната – диктирана повеќе од желбата на партијата да остане дел од владата отколку од идеолошко убедување. Но, на евентуалниот кандидат за шеф на државата, номиниран од „Позитано 20“, ќе му биде потребна поширока поддршка – вклучително и од формации кои не гледаат позитивно на еврото, а нивниот електорат е силно резервиран кон какви било коалиции со ГЕРБ и ММФ.
ПОМИЛУВАЊЕТО КАКО ПОЧЕТОК НА КАМПАЊАТА? Помилувањето на поранешната градоначалничка на софискиот округ Младост, Десислава Иванчева, која отслужуваше шестгодишна ефективна казна за корупција, беше протолкувано како стратешки потег во контекст на идната кампања на Јотова за претседател. Доколку сака да излезе од сенката на Румен Радев, ќе мора да се откаже од претходната воздржаност за да добие посилен јавен легитимитет и своја линија. Луѓето кои ја перцепираат Иванчева како жртва на корумпиран и овластен судски систем може да го ценат гестот на Јотова како конфронтација со репресивната држава и статус квото.
Меѓутоа, доколку биде номинирана, таа ќе треба појасно да се дистанцира од коалицискиот договор со БСП. Со своето искуство, таа може да се претстави како кандидатка со левичарски идеи и вредности, со цел да избегне имиџ на партиски функционер. Но, што и да направи Илијана Јотова, таа нема да го спаси бродот што тоне.
(Авторката е коментаторка на Дојче веле на бугарски)
