Дали абеноманијата треба да го надживее Абе? Ако Јапонија сака да ја задржи својата позиција мора да направи промени во однос на владеењето на Абе
АКИРА КАВАМОТО
Јапонскиот парламент го потврди Јошихида Сугу за нов премиер. Како што пишувавме во минатиот број тој го наследи Шинзо Абе, кој минатиот месец објави дека се повлекува од здравствени причини, по скоро осум години на чело на владата. Јапонските и меѓународните набудувачи сега се прашуваат дали, под Суга, курсот на економската политика на владата на Абе (наречена абеномија) значително ќе се промени и, ако е така, на кој начин.
Одговорот на ова прашање ќе има важни геополитички импликации. На крајот на краиштата, Јапонија сè уште се бори со последиците од шокот предизвикан од ковид-19, а економското здравје на земјата станува уште поважно од вообичаеното во светло на продлабочената конфронтација меѓу САД и Кина.
Многумина надвор од Јапонија може да претпостават дека Суга малку ќе промени, и тој се претстави пред владејачката Либерално-демократска партија (ЛДП) како кандидат за „континуитет“ со политиката на Абе. Тоа беше, можеби, најдобрата карта што можеше да ја игра, бидејќи за време на целото осумгодишно владеење со Абе, тој ја извршуваше должноста државен секретар, што е втора најмоќна позиција во земјата во Јапонија.
Гледано од тој агол, Суга ќе игра на сигурно со тоа што ќе се држи до абеномините. Големото квантитативно олеснување на кое прибегна гувернерот на Јапонската банка, Харухико Курода од 2013 година – кога Абе го назначи на таа позиција – ќе продолжи. Слично на тоа, Суга ќе избегне енергично и избрзано фискално затегнување, и покрај мерките на владата на Абе за спречување на пандемијата за понатамошно зголемување на нето јавниот јавен долг на Јапонија – кој, со околу 150 проценти од БДП, одамна е еден од највисоките меѓу високоразвиените земји.
Но, ако Јапонија сака да ја задржи својата глобална позиција, Суга ќе мора јасно да се оддалечи од претходникот и покровителот и да спроведе широк спектар на структурни реформи. Покрај тоа, регулаторните и реформите на пазарот на трудот, насочени кон зголемување на продуктивноста, се скоро сигурно единствениот начин да се зголеми економскиот раст на Јапонија.
Иако економските мерки на Абе помогнаа да се стави крај на дефлаторната стагнација на Јапонија, во целина, резултатите од абеномијата не се особено импресивни. Помеѓу 2014 и 2019 година, годишниот раст на БДП во просек изнесуваше само еден процент и беше над два проценти за само две од осумте години на премиерот Абе.
Покрај тоа, податоците од Јапонската банка покажуваат дека растот во текот на годините на абеномација се должи на зголемените инпути во капиталот и трудот, наместо на растот на продуктивноста. Наспроти конвенционалното гледиште дека јапонската економија се соочува со сериозни проблеми поради стареењето на населението и намалувањето на работната сила, бројот на вработени продолжи да расте и за време на Абе со години, со зголемувањето на уделот на жените во работната сила. Но, сега кога стапката на учество на женската работна сила е поголема отколку во САД, овој тренд може да не продолжи.
Застојот на раста на продуктивноста силно сугерира дека структурните реформи на администрацијата на Абе (честопати нарекувани „трета стрела“ на абеномијата) не го постигнале потребното ниво за Јапонија. Вистина, фактот дека Јапонија го спаси Транс-пацифичкиот трговски договор од колапс откако американскиот претседател Доналд Трамп одлучи да ги повлече САД од тој трговски пакт, а неодамна со постигнатиот договор за слободна трговија со Европската унија доживеа вистинити, пофални достигнувања, особено во контекст на растечката протекционистичкото расположение, што Трамп го охрабри. Администрацијата на Абе исто така постигна значителен напредок во однос на корпоративното управување. Но, вкупниот ефект на абеномијата беше едноставно премногу мал.
Со оглед на неговиот постојан висок рејтинг и квалификуваните економски советници што го опкружуваа, зошто Абе ја пропушти можноста да започне посмели структурни реформи? Еден можен одговор е дека тоа е затоа што тој не морал, бидејќи немало ефективно спротивставување, да се понуди алтернатива на абеномацијата.
Друг одговор може да се најде во фактот дека Абе имал еден голем, неекономски приоритет – ревизија на јапонскиот пацифистички устав од 1947 година и дека тој секогаш имал намера да го потроши својот политички капитал за решавање на тоа прашање. Но, на крајот, ниту тој не успеа во тоа, бидејќи никогаш не дојде момент кога ќе имаше доволно мнозинска поддршка од електоратот за уставните реформи.
Промовирање на структурни реформи со широк спектар што неговиот претходник во голема мерка ги избегнуваше, ќе бара Суга да се справи со моќните лобија и нивните прикриени интереси – а повеќето од нив се концентрирани во ЛДП – и вешто да го мобилизираат јавното мислење. Но, некои од неговите изјави за време на кампањата за избор на нов лидер на ЛДП даваат надеж дека Суга би можел да биде похрабар и поризичен премиер отколку што многумина очекуваат.
Суга, на пример, експлицитно ја поддржа идејата за дозволување нова конкуренција во високо регулирани сектори како што се мобилните телекомуникации и земјоделството. Тој исто така ја објави својата намера да формира нова владина агенција која ќе биде надлежна за модернизација на дигиталната инфраструктура на државата.
Други навестувања за тоа што би можел да биде премиерот Суга може да се најдат во начинот на кој тој служел како секретар на
