Со ратификацијата на Договорот, Југославија и Бугарија беа во можност да се вклучат во темелна соработка, и се отворија можности за други потенцијални достигнувања, како што се Федерацијата или решението на македонското прашање. Ништо од тоа на крајот не се реализираше
Повеќе месеци како оди нашиот фељтон за седумте децении од Титовото „не“ на Сталин и мора да се забележи дека на 28 јуни 1948 година, кога беше издадена Резолуцијата на Информбиро, кај нас овој настан не се одбележа на ниту еден начин, иако истиот настан многу влијаеше на животот на поствоените генерации! Во светлина на актуелните настани ов а може да се свати и како едно притаено „русофилство“, кое можеби јавно не се манифестира ама има свои тајни следбеници, па не треба да се вознемируваат наследниците на екогашната комунистичка империја. Тоа не беше случчај со другите делови на екс-Југославија. Деновиве историчарката и поранешен висок функционер од времето на Југославија Латинка Перовиќ рече дека барем во Србија не се зборува доволно за годишнината од Резолуцијата, дури како истата и да не се случила ама причината е бидејќи Русија игра важна улопга во Србија, пренесува N1.
– Русите се тука, секогаш и биле и тоа е стратешки интерес и затоа нивните амбасадори многу се отворени и достапни и сакаат да комуницираат- рече Латинка Перовиќ на форумот, кој беше организиран по повод 70-годишнината од Резолуцијата на Информбирото на факултетот „Лазар Вркатиќ” во Нови Сад. Таму барем имало форум!
Според неа, на 1948 години се гледа само низ аспект на репресијата на Голи Оток, но не и за еманципаторски процес кој што потоа се случи и кој потоа не отвори кон светот на подолг временски период.
Историчарот Миливој Бешлин рекол по тој повод дека балканските народи благодарение на „историското Не” во 1948 година, за прв станале политички субјекти место објекти на советската политика и ја потврдува тезата дека Србија молчи за тоа, бидејќи, денес кон улогата на Русија има поинакви погледи.
Тој додаде дека тој судир со Сталин во 1948 година, довел до сиромашни децении под поранешна советска хегемонија во земјите од социјалистичкиот блок.
„А на сите што во 1948 година ја забележвале само преку Голи оток, јас Ви препорачуваме да ги прочитате документите на стотици југословенски војници убиени во тогашниот СССР во тивката војна против Југославија”, рече Бешлин.
И како се случи оваа Резолуција?
По Втората светска војна, советскиот диктатор Сталин имаше намера да создаде тело слично на Коминтѕерната. Ова ново тело беше прогласено за комунистички информационо Бирото (или Информбирото), а неговата цел беше сите Комунистичката партија да се стават под диктат на Советскиот Сојуз. Првиот официјален состанок Информбиро се одржал во декември 1947 година во Белград. За првиот состанок на ова тело беше изграден еден од денешните белградски симболи – Хотел Славија. Иако овој пат очите на светот на повоена Југославија и Советскиот Сојуз се братски земји, разлики постоеле во почетокот на 1948 година, во јавноста.
Во суштина на конфликтот беше создавањето на Балканската федерација, она на што и ние во фељтонот ставаме акцент! Иако теоријата на комунистите во Кремљ поддржуваше обединување на Југославија, Бугарија, Албанија, Романија и Грција во федерацијата, во основа се мислеше тоа да биде конфедерација, за што се залагаше Бугарија, верувајќи дека нешто повеќе така ќе го наметнува влијанието на СССР, односно ќе се избегнува создавањето на моќен Источен блок кој може да остане надвор од контролата на Москва.
Во исто време, Сталин се противел на сите поблиски односи меѓу Југославија и Албанија, но исто така и на поддршката што е предвидено да ја дава Тито на грчките партизани, бидејќи Черчил имал договор според кој Грција им припаѓа на западната сфера на влијание. Советскиот диктатор во прво време присилувал за создавање на федерација со Бугарија, но тогаш Тито мислел дека е премногу рано за тоа и бил претпазлив преку федерација да не влезе тројански коњ во Југославија.
Во таквата атмосфера се воделе преговорите меѓу Бугарија и Југославија, предводени од Димитров и Тито, во зградата на езерото Блед. Истите започнале на 30 јули членовите на делегацијата на Југославија, биле Лазар Колишевски, премиерот на Македонија, како и Цимил, амбасадорот на ФНРЈ во Софија. На средбата се разговарало за нацрт документите, кои се подготвени од страна на стручните служби на владите и за сите други прашања, што биле од суштинско значење за иднината на односите меѓу двете земји. Меѓу нив биле и последователните корекции на одредени точки на граничната линија, и поставување на прашања во врска со потребата за решавање на статусот на Пиринска Македонија со нејзиното обединување со Народна Република Македонија. Бугарската раководство индиректно назначило дека во никој случај нема да се откаже од било кој дел на нејзината територија, со цел на обединување на Македонија се до формирањето на федерацијата. Одлуките донесени на Блед, се во објавен протокол, кој содржи изјава дека двете земји се подготвени текстот на Договорот за пријателство, соработка и взаемна помош да создадат Царинската унија и да ги усогласат економските планови. Од остатокот на Протоколот треба да се забележи третиот член кој содржи решенија за поедноставување на граничниот режим, укинувањето на визите и решавање на статусот на државјанство на одредени поединци. Член на седум покажа добра волја и поддршка на југословенското раководство, и во него стоеше договор меѓу двете земји дека Југославија се откажува од вкупниот износ на репарации (25 милиони долари).
Последната точка од Протоколот содржани информации за усогласен текст на Договорот за пријателство, соработка и взаемна помош, Спогодба за економска соработка, Договорот за царински олеснувања и за подготовка на Царинската унија и Договорот за двосопственички поседи на граница,та за олеснување на граничните премини, на граничниот премин на границата на населението и државјанство (сите овие дела ќе бидат ратификувани од страна на претставници на 27 ноември 1947 година).. Сталин дал негативна оценка на договори меѓу Југославија и Бугарија, бидејќи не бил за ништо прашан. Тој реколе дека Тито и Димитров со овој акт дале само изговор на Американците и Британците да се зајакне нивното воено присуство во Грција и Турција. Ова ги направило свесни дека не биле независни во своите одлуки и дека треба да се консултираат со него пред секој политички потег. Сталин конечно се согласил дека протоколите Блед ќе бидат ратификувани по потпишувањето на договорот од 15-ти септември на Бугарија. Наскоро Сталин го лансиран неговиот план за поблиско врзување на земјите од Источна Европа со Советскиот Сојуз – воспоставување на Информбирото, до што дошло на состанокот на комунистичките земји на 22-27 септември 1947.
Оваа организација ги собра сите комунистички партии на власт во источноевропските земји и две многу силни Комунистичката партија на Запад, француската и италијанската. Информбироти наскоро ќе стане инструмент со кој Сталин подобро ги контролирал земјите во дел од Европа. На 27 ноември 1947 година, југословенската делегација предводена од Јосип Броз Тито пристигнала во Бугарија за да го потпише Договорот. Преговорите во Евксиноград, поранешна резиденција на династијата на Саксобургоски во близина на градот Варна, завршила истиот ден, со донесувањето на заклучоци и потпишувањето на Договорот за пријателство, соработка и взаемна помош. Договорот се состоел од дванаесет членови. Содржината на договорот главно се однесувала на почитување на суверенитетот на двете земји, обезбедување на помош во случај на агресија против една од земјите-потписнички, изградбата на економските и културните врски. Последниот член наведувал дека договорот останува во сила дваесет години. Тоа беше влијанието на предлогот на Сталин од почетокот на 1945 година, односно пред обединувањето на Југославија и Бугарија, потребно е да се склучи договор за пријателство и взаемна помош „на 10-20 години.”
Со ратификацијата на Договорот, Југославија и Бугарија беа во можност да се вклучат во темелна културна и економска соработка, и се отворија можности за други потенцијални достигнувања, како што се Федерацијата или решението на македонското прашање. Ништо од тоа на крајот не се реализираше, поради неподготвеноста на двете земји да се согласат на одредени отстапки, и изолација на Југославија од Советскиот блок по Резолуцијата на Информбирото 1948 година.
(продолжува)
