СЛАВОЈ ЖИЖЕК
Со гадење се приисетувам на хитот од мојата младост, „Daddy Cool“ од 1976 година, изведен од Бони М, добар пример за заводлива мелодија од која не можете да се ослободите. Тоа е најдобриот музички портрет на Трамп
Познатата приказна за таткото Браун од Г.К. Честертон, „Знакот на скршениот меч“, се одвива во 19 век за време на фиктивен конфликт меѓу Велика Британија и Бразил. На чело на 800 британски пешадијци е генералот Сент Клер, а негов противник е харизматичниот и дарежлив бразилски генерал Оливие. Во еден момент, Сент Клер предводел два или три британски полкови во непромислен напад врз бразилските позиции, во кој тие претрпеле големи загуби и биле принудени да се предадат. Оливие ги ослободува заробениците, а кратко потоа Сент Клер е пронајден како виси на дрво, со скршен меч околу вратот.
Години подоцна, отец Браун открива дека воената кариера на Сент Клер во Индија и Африка била обележана со тортура, блуд и корупција, и дека на крајот тој открил воени тајни во Бразил. Кога мајорот Мари, еден од офицерите на Сент Клер, дознал за ова предавство, тој го замолил генералот да поднесе оставка. Сент Клер го убива, но врвот на неговиот меч се крши и останува во телото на мајорот. Ладен калкулатор, Сент Клер наредува бесмислен напад за да не го „закопа својот злостор со куп трупови“. Преживеаните британски војници се предводени од капетанот Кит, кој сфаќа што навистина се случило и го организира линчувањето на Сент Клер.
Изгледа дека Израел прави сосема спротивно од Сент Клер: напаѓа еден (или повеќе – Хамас) за да скрие планина од (палестински) трупови. Но, всушност, израелската влада прави исто како Сент Клер, иако со една значајна разлика. Планината од палестински тела е наменета да го скрие – трупот на еврејскиот идентитет. Додека повеќето Евреи во Израел го поддржуваат геноцидот во Газа, во некоја фундаментална смисла тие всушност извршуваат колективно самоубиство, напуштајќи ја духовната величина што некогаш го красела нивниот идентитет. И не го прави ли Трамп истото? Телото што го крие е трупот на американската слобода и демократија. И веднаш ги слушам приговорите на „левичарите“: не се ли „слободата и демократијата“ лицемерна измама на Западот од самиот почеток? Не е ли она што се случува сега едноставно вистината што излегува на виделина? Мислам дека тоа е поедноставување кое, ако нè поттикне на акција, може скапо да нè чини.
Нашата основна морална конструкција не е само лицемерна (како што отсекогаш била); со војната во Газа, таа ја изгуби дури и лицемерната моќ на појавноста. Во оваа смисла, Арундати Рој забележа уште во ноември 2023 година дека ако бомбардирањето на Газа продолжи, „моралната архитектура на западниот либерализам ќе престане да постои. Знаеме дека отсекогаш била лицемерна. Но, дури и тоа беше еден вид засолниште. Сега се урива пред нашите очи“. Клучната идеја тука е дека, и покрај својата лицемерие (или токму поради него и преку него), либералната морална конструкција сепак „беше еден вид засолниште“.
Што, тогаш, доаѓа на местото на „моралната архитектура на западниот либерализам“? Колку и да е неволно, мора да му го дадеме на ѓаволот она што му следува: Доналд Трамп има низа триумфи. Врховниот суд ги ограничи овластувањата на федералните судии и со тоа ги ослободи неговите раце да владее со декрети; неговиот „Голем чудесен закон“ ќе ја донесе визијата на MAGA за светот во правна реалност; антиимигрантските мерки ќе влијаат дури и на оние кои го регулирале својот статус во САД и работат таму легално; тука е и понижувањето на Европа, која одлучи да ги послуша САД и да ги зголеми воените трошоци, да се откаже од едностраното признавање на Палестина и да ги следи САД во конфликтите на Блискиот Исток; и конечно, тука е како Трамп успеа да наметне прекин на огнот меѓу Израел и Иран. Што направи тој за да го постигне ова? Тој го напушти изолационистичкиот сон на движењето MAGA да ја држи Америка подалеку од светските конфликти и се најде себеси во нова улога како глобален миротворец, кој не се двоуми да наметне мир преку брутално бомбардирање.
Тој дури и не се преправа дека е еден меѓу еднаквите или непристрасен судија, па прашањето е, што е тој?
Холи Елијат од CNBC вели: „НАТО напиша нова страница во историјата со огромно зголемување на воените трошоци на својот годишен самит, но во центарот на вниманието беше романсата меѓу претседателот Доналд Трамп и генералниот секретар на НАТО, Марк Руте. Кога Трамп ги спореди земјите од Блискиот Исток со „деца што се тепаат во училишниот двор“, Руте се пошегува: „Па, тато понекогаш мора да им вика на децата.““
Меѓу палавите деца што треба да ги скроти строг, но добронамерен татко, Руте заборави да се спомене себеси и некои европски лидери. Европските земји го прифатија зголемувањето на воените трошоци на 5% само кога нивниот татко ги прекори. Но, тоа зголемување нема да ја зајакне автономијата на Европа, туку доминацијата на Америка над неа. Трамп така си најде нова улога на светската сцена: глобален татко кој го одржува мирот со мешавина од награди и брутални казни, вклучувајќи терористички бомбардирања на непослушните. Тој се однесува како вистински pater familias склонен кон случајни каприци, неограничен од универзално признатите правила на дипломатијата или едноставно правилата на општата пристојност, и изговара клишеа со повремена вулгарност, сè во име на прагматичниот реализам. Во исто време, вистински срамниот лик во целата приказна не е Трамп, туку сите оние меѓу нас кои, како Руте, со задоволство ја прифаќаат улогата на палави тинејџери контролирани од строг татко, откажувајќи се од позицијата на лидери кои се придржуваат до принципиелната политика како рамноправни партнери во дијалогот. Се сеќаваме како Трамп и Венс го понижија Зеленски на озлогласената средба во Белата куќа: Трамп, како лут татко, го нападна Зеленски за спречување на мировен договор, на кој претседателот на Украина веднаш очајно се покори на авторитетот на својот татко и ја прогласи својата љубов кон него и Америка.
Со гадење се сеќавам на хитот од мојата младост, „Daddy Cool“ од 1976 година, изведен од Бони М, добар пример за заразна мелодија од која не можете да се ослободите. Тоа е најдобриот музички портрет на Трамп: тој без срам фаворизира едно дете пред другото (се заканува дека ќе го срамни Техеран со земја), а неговите економски одлуки се базираат на лични преференции (ги намали царините за Велика Британија затоа што му се допаѓа). Единственото нешто што мора да му се запише е тоа што, во спроведувањето на примирјето меѓу Израел и Иран, покажа извесна разноврсност дозволувајќи му на противникот почесно повлекување (му се заблагодари на Иран што ги информираше САД дека ќе ја бомбардира нивната воена база во Катар, со што овозможи евакуација на персоналот).
Значи, вистина е дека Трамп, како што самиот вели, не сака да започнува конфликти, туку да ги завршува. Но, дури и ако понекогаш успева, многумина ја игнорираат неговата улога како миротворец. Тој ветува мир во Газа, но што може да им понуди на Палестинците што ќе го задоволи Израел? Во случајот со Украина, со играч како Путин, тој може само да го зголеми притисокот врз Украина или да се повлече од активно учество во овој конфликт – што го прави сега. Во ноќта на 3 јули 2025 година, само неколку часа пред уште еден телефонски повик на Трамп со Путин, Русија лансираше рекорден број беспилотни летала во Украина, таргетирајќи цивилни објекти во Киев. Неколку дена претходно, Русија официјално призна дека ќе добие дополнителни 30.000 војници од Северна Кореја за борба против Украина. Истиот ден, Русија стана првата земја што ја призна талибанската влада на Авганистан од нивното преземање во 2021 година. А Трамп? Тој само суво го коментираше телефонскиот разговор: „Не сум постигнал никаков напредок со него“. Но, еден ден претходно, на 2 јули, администрацијата на Трамп објави дека ќе ја суспендира испораката на многу видови оружје во Украина поради намалени залихи – во она што се чинеше како претходница на нов бран руски напади. Немаше место за улогата на „кул татко“, а да не зборуваме за Кина, против која Трамп започна вистинска трговска војна.
Проблемот е што неговата позиција како прагматичен миротворец, кој ги решава проблемите по аналогија со деловните преговори, е лажна: нејзините координати се однапред одредени од цела низа основни политички одлуки и елиминации. Како што беше случајот со Иран, неговите прагматични преговори се само другата страна на барањата за безусловно предавање. Трамп како глобален „кул татко“ на тој начин најавува свет без јасни правила и основни етички принципи, во кој самата сила што ги смирува децата што се караат делува како каприциозен и непредвидлив авторитет. Накратко, нашиот свет сè повеќе наликува на лудница каде што најсилниот пациент ја презел контролата и се игра како доктор.
(pescanik.rs)
