Анализите на САД говорат дека до 2027 година Кина ќе го нападне Тајван. А Тајванците – 65 проценти од нив – според анкета објавена во мај од страна на воено-поврзаниот Институт за национална одбрана и стратешки истражувања (INDSR), веруваат дека Кина веројатно нема да нападне во следните пет години
ТЕСА ВОНГ
Беше уште едно петочно утро на островот Кинмен во Тајван, на неколку километри од кинескиот брег, кога сирена за воздушен напад го наруши мирот и тишината. Во локалната самоуправа, луѓето ги изгаснаа светлата и се криеја под бирото. Други избегаа на подземниот паркинг.
Во блиската болница, персоналот побрза да им помогне на луѓето кои се тетеравеа наоколу со крвави повреди. Но, крвта беше лажна, а повредените беа волонтери. Заедно со владини претставници, тие учествуваа во задолжителни воени и вежби за цивилна одбрана одржани низ Тајван минатиот месец.
Зошто? За да се вежба одговорот на евентуален напад од Кина
Кина долго време ветува дека повторно ќе го „обедини“ самостојниот Тајван и не ја исклучува употребата на сила.Тоа е закана што Тајван ја сфаќа сè посериозно.
Претседателот Вилијам Лаи, кој дојде на власт минатата година, стои зад една од најсилните иницијативи за зајакнување на одбраната во последниве години. Сепак, еден од најголемите предизвици е како да се убеди сопствениот народ во сериозноста на сè. Иако неговата одбранбена иницијатива доби поддршка, таа предизвика и контроверзии.
Вежбите го усовршуваат воениот и цивилниот одговор на кинески напад.
„Навистина ни се потребни овие одбранбени вежби. Верувам дека постои одредена закана од Кина“, вели Бен, финансиски професионалец кој работи во Тајпеј. „Но, шансите за кинеска инвазија се мали. Ако навистина сакаа да нè нападнат, досега ќе го направеа тоа.“
Како Бен, повеќето луѓе во Тајван – 65 проценти од нив, според анкета објавена во мај од страна на воено-поврзаниот Институт за национална одбрана и стратешки истражувања (INDSR) – веруваат дека Кина веројатно нема да нападне во следните пет години.
И ова и покрај предупредувањето на САД дека заканата за Тајван е „непосредна“ и дека Пекинг ја подготвува својата војска да биде способна за инвазија до 2027 година.
ВОЕНИ ПОДГОТОВКИ Лаи и неговата влада често повторуваат специфична фраза за да објаснат што ги мотивира: „Со подготовка за војна, ја избегнуваме“. Тие нагласуваат дека не сакаат конфликт, туку го изразуваат правото на Тајван да ја зајакне сопствената одбрана.
Освен што започнуваат голема реформа на војската, тие исто така сакаат да го зголемат буџетот за одбрана за 23 проценти следната година, значи на 31 милијарда долари, што би изнесувало повеќе од 3 проценти од нивниот БДП, по американскиот притисок да инвестираат повеќе во одбраната.
Претседателот Вилијам Леј и неговата влада започнаа големи воени реформи
По продолжувањето на програмата за регрутација, Тајван сега ги зголеми платите и бенефициите за војската и воведе построга обука.
Целта на мерките е да се решат трајните проблеми со недостиг на војници и низок морал – војниците претходно се жалеа на лоша обука и го добија прекарот „војници-јагоди“ поради нивната перцепирана мекост.
Годишните воени игри Хан Куанг, кои вежбаат воен одговор на кинески напад, се обновени за да ги заменат вежбите базирани на сценарија со пореални симулации.
Овогодинешното издание беше најдолго и најголемо досега, со учество на 22.000 резервисти, околу 50 проценти повеќе од минатата година.
Покрај справувањето со војувањето во сивите зони и кампањите за дезинформации, еден од главните акценти беше ставен на подготовката за урбано војување.
Војниците вежбаа одбивање на непријателски трупи во масовен градски превоз, на автопатишта и во градските предградија. Во Тајпеј, тие вежбаа полнење ракети на хеликоптери за напад во парк покрај реката и трансформираа училиште во станица за поправка на борбени тенкови.
Но, владата ги подготвува и граѓаните за инвазија, зголемувајќи ја фреквенцијата и обемот на вежбите за цивилна одбрана.
ВЕЖБИ Една од најголемите досега, наречена Вежба за урбана отпорност, се одржа минатиот месец. За неколку дена, секоја поголема урбана област низ Тајван наизменично одржуваше вежби за воздушна закана. Жителите на одредени населби мораа да влезат внатре, додека хотелите, продавниците и рестораните мораа да се затворат.
Патниците не можеа да се качат или да се симнат од возови и авиони.
Секој што ќе беше фатен да не ја почитува наредбата ризикуваше казна.
Во центарот на Тајпеј, тимовите за итни случаи и волонтерите вежбаа евакуација на повредените, гаснење пожари и спуштање по згради кои беа обоени за да изгледаат како да се погодени од ракети.
Медицинските тимови вршеа тријажа во јавна паркинг гаража, преврзувајќи рани и поврзувајќи кеси со физиолошки раствор под шатори.
Некои Тајванци го одобруваат тоа. „Мислам дека тоа е добра работа. Бидејќи навистина верувам дека заканата се зголеми“, рече службеникот Стенли Веј. „Погледнете колку упорно Кина нè опкружува“, вели тој, посочувајќи на тоа како Кина одржува вежби за опколување на Тајван со воени бродови.
„Верувам во мирен соживот со Кина, но во исто време треба да ја зајакнеме нашата одбрана“, вели Реј Јанг, кој работи во ИТ секторот.
„Пред војната во Украина, не ми беше грижа за можноста за кинески напад. Но, откако се случи Украина, почнав навистина да верувам дека ова може да се случи.“
Некои Тајванци, вклучувајќи го и Стенли Веи, мислат дека вежбите се добра работа. Сепак, некои се против тоа. „Дури и да има напад, што можеме да направиме?“, тврдеше инженерот Лиу. „Не сум сигурен дека ќе нападнат секако. Таа закана отсекогаш постоела.“
„Зошто би нè повредиле нас обичните луѓе?“
Кај Кинмен, скептицизмот е уште поизразен.
Малото островче, вмешано во смртоносни судири меѓу кинеските и тајванските сили кон крајот на 1940-тите и 1950-тите, се смета за прва линија на можен напад. Но, со подобрувањето на односите меѓу прекуокеанските теснеци и економските врски, многумина во Кинмен ја гледаат својата близина со Кина како предност, а не како проклетство.
Голем дел од економијата на Кинмен сега е фокусиран на угостителство на кинески туристи кои го преминуваат тесниот воден пат со ферибот од Сјамен, најблискиот кинески град.
Јанг Пејлинг (77) води продавница во Кинмен каде што продава традиционални грицки. Како млада девојка, таа била присутна кога кинеските сили од Сјамен го гранатирале нејзиниот остров за време на Втората криза во Тајванскиот теснец во 1958 година. „Бевме на планината и беревме див зеленчук, а потоа ги видовме топовите како пукаат и го погодија Кинмен“, се присети таа. „Луѓето извикуваа: „Сјамен објави војна“. Сè поцрвене.“
Јанг и нејзиното семејство преживеаја откако се криеја во планинските пештери. Други од нејзиното село беа убиени. Децении подоцна, таа ги пречекува еднодневните излетници од Сјамен во својата продавница.
„Кина нема да нè нападне сега“, тврди таа. „Сите сме Кинези, сите сме едно големо семејство. Зошто би нè повредиле нас обичните луѓе?“
СЕ ВЕРУВА ДЕКА КИНЕСКАТА ИНВАЗИЈА БИ БИЛА ПРЕСКАПА Преку улицата, кај продавницата за сувенири, продавачката Чен се согласува. „Ако ни ги дигнат зградите во воздух и нè убијат, тогаш која е поентата да се освои земја на тој начин? Ќе добијат Тајван кој нема ништо и кој не им прави никаква корист.“
Овој став – дека инвазијата на Тајван би била премногу скапа и бесмислена за Кина – го имаат многу Тајванци.
Пекинг инсистира дека сака „мирно обединување“, што некои го гледаат како сигнал дека го сака Тајван да остане недопрен.
Но, Лаи тврди дека Кина е „странска непријателска сила“ која планира да го „анектира“ Тајван и продолжува со „политичко и воено заплашување“.
Друг фактор што долго време ги уверува Тајванците е дека САД се обврзани со закон да ја одржуваат безбедноста на Тајван.
Иако анкетите покажуваат дека ова чувство на смирување ослабело под сегашната администрација на претседателот Доналд Трамп, некои сè уште веруваат дека САД би му помогнале на Тајван во случај на напад – и дека Кина нема да сака да биде вовлечена во директен воен конфликт со Америка.
„Не е наивен и невин ставот дека Кина не е закана за Тајван и никогаш не би го нападнал Тајван“, рече Шен Минг Ши, аналитичар за одбрана во INDSR.
„Да, Си Џинпинг има стратешки воени намери кон Тајван. Но, сегашната воена моќ на Кина не може да се спореди со онаа на Америка“, вели тој.
Претседателот Вилијам Лаи ја прогласи Кина за „странска непријателска сила“. Исто така, се верува дека меѓународната заедница ќе му дојде на помош на Тајван со оглед на неговата истакната важност во глобалната индустрија за полупроводници, додава тој.
Но, по соочувањето со децении закани, постои и „чувство дека Пекинг е момчето што викаше волк“, вели Вен Ти Сунг, политиколог во Тајванскиот центар на Австралискиот национален универзитет.
„Психолошки, не можете да ја сфатите секоја закана сериозно без да полудите по патот. И затоа луѓето се затвораат во себе за да го дадат приоритет на своето ментално здравје“.
ДЕБАТА – ЌЕ НАПАДНЕ ЛИ КИНА? Дали Кина ќе нападне долго време е егзистенцијална дебата во Тајван. Но, важноста на прашањето се зголеми со неодамнешната ескалација на тензиите, особено по изборот на Вилијам Лаи минатата година. Лаи, кој инсистира дека Тајван никогаш не бил дел од Кина, и неговата Демократска прогресивна партија (ДПП) се осудени од кинеската влада како „сепаратисти“.
Пекинг ја обвини владата на Лаи дека намерно го антагонизира, особено со тековната одбранбена иницијатива. Минатиот месец, Министерството за одбрана на Кина ги нарече вежбите на Хан Куанг „ништо друго освен блеф и самоизмамен трик од страна на владата на ДПП за да ги придобие тајванските сонародници за каузата за „независност на Тајван“.
Секое формално прогласување на независноста на Тајван би можело да предизвика воена акција од страна на Кина, за која законот вели дека ќе прибегне кон „немирни мерки“ за да се спречи „отцепувањето“ на Тајван.
Лаи инсистира дека Тајван е веќе суверена земја и затоа нема потреба формално да прогласува независност
Кина испраќа сè повеќе воени авиони и бродови во воздушниот простор и територијалните води на Тајван. Покрај заострувањето на својата реторика, Кина испраќа и сè повеќе воени авиони и бродови во воздушниот простор и територијалните води на Тајван.
Кина никогаш не го потврди тврдењето на Америка дека ја подготвува својата војска за да биде способна да го нападне Тајван до 2027 година.
Но, таа очигледно ја зајакнува армијата, морнарицата и вооружувањето, со што ќе се фали на многу прославена парада следниот месец.
Експертите се поделени околу тоа дали Кина навистина планира да изврши инвазија во скоро време.
Но, многумина се согласуваат дека тензиите, во комбинација со воените потези на Кина, ја зголемуваат можноста за конфронтација.
СЛЕТУВАЊЕ НА ПЛАЖИ, РАКЕТНИ НАПАДИ И САБОТАЖИ СО КАБЛИ Постојат мноштво начини на кои Кина може да нападне.
Покрај слетувањето на плажите на Тајван или лансирањето ракетни напади, таа може да организира и воздушни и морски блокади или да пресече подводни комуникациски кабли. Многу од овие сценарија се илустрирани во тајванска ТВ серија финансирана од владата, која прикажува фиктивна кинеска инвазија.
Но, некои, особено тајванската влада, веруваат дека посуптилна инвазија можеби веќе започнала: онаа во која Кина се обидува да ги освои срцата и душите на обичните Тајванци со надеж дека еден ден ќе изберат обединување.
Официјално, Кина ги охрабрува трговските и економските односи со Тајван, како и културните врски. Сепак, неофицијално, според аналитичарите и тајванските функционери, Пекинг инвестира и во дезинформациски кампањи и операции за влијание.
Студија на Институтот V-Dem на шведскиот универзитет во Гетеборг покажа дека со години, Тајван бил најнападнатото место во светот во однос на дезинформациските кампањи започнати од странска влада.
Во март, Лаи предупреди за растечкото влијание на Кина врз економијата, културата, медиумите, па дури и владата на Тајван, и најави неколку мерки за зајакнување на безбедноста.
Голем број тајвански војници и воени функционери завршија во затвор поради наводно шпионирање во име на Кина. Членови на ДПП – меѓу нив и поранешниот советник на Лаи – исто така се обвинети за шпионажа.
Во меѓувреме, познати личности од Тајван кои се пријателски настроени кон Кина, влијателни личности на социјалните медиуми и кинески сопружници на тајвански државјани се најдоа под лупа, а некои беа депортирани или принудени да заминат.
Лаи, исто така, поддржува многу контроверзно движење на граѓаните насочено кон соборување на опозициските политичари кои се сметаат за премногу блиски до Кина.
„ЛАИ Е ЛУД ШТО ТАКА РАЗГОВАРА СО КИНА“ Постојат некои знаци на јавна поддршка за иницијативата за одбрана. Анкетата на INDSR покажа дека повеќе од половина од Тајванците поддржуваат зголемени трошоци за одбрана, а уште повеќе поддржуваат купување оружје од Америка.
Но, постои и одредена непријатност. Еден став е дека иницијативата за одбрана и реториката на Лаи ја провоцираат Кина, што би можело да доведе до војна.
Еден став е дека иницијативата за одбрана би можела да ја провоцира Кина. „Верувам дека Кина е многу едноставна“, рече Чен, продавачка од Кинмен. „Сè додека не им кажете дека сакате независност, тие нема да ви направат ништо.“
„Но, Вилијам Лаи е луд што така зборува со Кина. Тоа само ќе го разгори нивниот гнев. Никогаш не се знае, еден ден Си Џинпинг може многу да се налути и да нè нападне.“
Анкетите постојано покажуваат дека мнозинството од тајванскиот народ сака да се одржи „статус кво“, што значи дека тие не сакаат ниту обединување со Кина, ниту формално прогласување независност.
Политичката опозиција, доминирана од партијата Куоминтанг (КМТ), ја обвинува владата на ДПП дека ја користи можноста за кинеска инвазија за поттикнување војна со цел да добие политичка поддршка.
Александар Хуанг, директор за меѓународни односи на Куоминтанг, ја окарактеризира владата на ДПП како некој што „непотребно вербално ги заплашува Кинезите и го дестабилизира Тајванскиот теснец“.
Сепак, други тврдат дека Тајванците едноставно треба да заземат тврд став кон Кина. „Граѓаните мора да го прифатат фактот дека Кина навистина е закана за Тајван и може да употреби сила, а во моментов се подготвува да го стори тоа“, вели д-р Шен. „И затоа претставниците на националната безбедност и војската мора прво да се подготват за тоа“.
(Авторката е новинарка во Азија диџитал)
